بلک فرایدی ۱۴۰۴ (۲۰۲۵) چه روزی است؟ تاریخچه، حقایق و راهنمای خرید جامع
تاریخ دقیق بلک فرایدی ۲۰۲۵ (۷ آذر ۱۴۰۴) و تاریخچه جمعه سیاه. راهنمای کامل و تحلیل این پدیده جهانی و ایرانی از های ورت.
شمارش معکوس برای بزرگترین زلزله اقتصادی سال
یک روز در سال. یک روز که در آن، قوانین عادی اقتصاد به هم می‌ریزد. روزی که صف‌های طولانی، کلیک‌های عصبی و شمارش معکوس‌های هیجان‌انگیز، نبض تجارت جهان را در دست می‌گیرند. این پدیده جهانی، این «جمعه سیاه» (Black Friday) واقعاً چیست؟ آیا فقط یک حراج ساده است یا یک ماشین اقتصادی پیچیده که با روانشناسی ما بازی می‌کند؟
این پرونده، یک مقاله معمولی نیست. این کالبدشکافی کامل پدیده‌ای است که از کوچه‌های هرج‌ومرج‌زده فیلادلفیا آغاز شد، تقویم فدرال آمریکا را تغییر داد و اکنون به یک ماراتن آنلاین جهانی تبدیل شده است. ما به ریشه‌های تاریک این نام می‌پردازیم، تاریخ دقیق بلک فرایدی ۲۰۲۵ و معادل شمسی آن، بلک فرایدی ۱۴۰۴ را مشخص می‌کنیم، و استراتژی‌های پنهان خرده‌فروشان را افشا می‌کنیم.
ما در های ورت (hiwert.com)، به عنوان همراه و متخصص شما در این مسیر، این راهنمای جامع را آماده کرده‌ایم. هدف ما این نیست که شما را به خرید هیجانی ترغیب کنیم؛ هدف ما این است که شما را به «هوشمندترین خریدار» این رویداد تبدیل کنیم. با ما همراه باشید تا بفهمید چگونه برنده واقعی این ماراتن باشید.
بخش ۱: پدیده‌شناسی جمعه سیاه: تعریف، تاریخ و اهمیت
A. تعریف جامع بلک فرایدی: فراتر از یک روز حراج
بلک فرایدی (Black Friday) یا جمعه سیاه، در تعریف سنتی خود، به جمعه‌ای اطلاق می‌شود که بلافاصله پس از تعطیلات روز شکرگزاری (Thanksgiving) در ایالات متحده قرار دارد. این روز به طور تاریخی به عنوان نقطه آغاز رسمی فصل خرید کریسمس عمل می‌کند و برای سال‌ها، از نظر تعداد خریداران، شلوغ‌ترین روز خرید سال در آمریکا بوده است.
در دهه‌های اخیر، این پدیده از یک رویداد صرفاً آمریکایی فراتر رفته و به یک پدیده خرید جهانی تبدیل شده است. امروزه، بلک فرایدی مترادف با رویدادی است که در آن خرده‌فروشان، هم به صورت آنلاین و هم در فروشگاه‌های فیزیکی، تخفیف‌های بسیار چشمگیری را برای جذب مشتریان ارائه می‌دهند.
در چارچوب ایران، این رویداد با نام های «بلک فرایدی» و «جمعه سیاه» شناخته می‌شود. علاوه بر این، اصطلاح بومی سازی شده «حراجمعه» (Harajomeh) نیز، که برای اولین بار توسط یکی از فروشگاه های اینترنتی پیشگام معرفی شد، رواج یافته است. در ایران، این رویداد به طور قاطع یک پدیده مبتنی بر تجارت الکترونیک و فروش آنلاین است.
B. تقویم قطعی: تاریخ بلک فرایدی ۲۰۲۵ و بلک فرایدی ۱۴۰۴
تاریخ بلک فرایدی شناور است و هر سال تغییر می‌کند، زیرا مستقیماً به تاریخ روز شکرگزاری در ایالات متحده وابسته است. روز شکرگزاری همیشه در چهارمین پنجشنبه ماه نوامبر برگزار می‌شود.
برای سال ۲۰۲۵، روز شکرگزاری در پنجشنبه، ۲۷ نوامبر ۲۰۲۵ خواهد بود.
در نتیجه، تاریخ‌های کلیدی رویدادهای خرید ۲۰۲۵ به شرح زیر است:
-
تاریخ جهانی بلک فرایدی ۲۰۲۵: روز بعد از شکرگزاری، جمعه، ۲۸ نوامبر ۲۰۲۵ است.
-
تاریخ بلک فرایدی ۱۴۰۴ (معادل شمسی): با تطبیق تقویم، تاریخ ۲۸ نوامبر ۲۰۲۵ مصادف با جمعه، ۷ آذر ۱۴۰۴ در تقویم هجری شمسی خواهد بود.
-
رفع تناقض داده‌ها: لازم به ذکر است که برخی منابع در ایران به اشتباه تاریخ «۹ آذر» را ذکر کرده‌اند. با این حال، بررسی دقیق تقویم‌های تطبیقی تأیید می‌کند که تاریخ صحیح و دقیق، ۷ آذر ۱۴۰۴ است.
در های ورت (hiwert.com)، ما از هفته‌ها قبل برای این تاریخ آماده می‌شویم تا اطمینان حاصل کنیم که در ۷ آذر ۱۴۰۴، شما نه تنها به بهترین قیمت‌ها، بلکه به تجربه‌ای روان، سریع و بدون نقص در خرید دسترسی دارید. اعتبار ما، تضمین خرید شماست.
جدول ۱: تقویم کلیدی رویدادهای خرید ۲۰۲۵ / ۱۴۰۴
| رویداد | تاریخ میلادی (۲۰۲۵) | تاریخ شمسی (۱۴۰۴) | اهمیت |
| روز شکرگزاری (آمریکا) | پنجشنبه، ۲۷ نوامبر | پنجشنبه، ۶ آذر | لنگر فرهنگی و زمانیِ بلک فرایدی |
| بلک فرایدی (جمعه سیاه) | جمعه، ۲۸ نوامبر | جمعه، ۷ آذر | اوج سنتی خریدهای حضوری و آنلاین |
| سایبر ماندی (دوشنبه مجازی) | دوشنبه، ۱ دسامبر | دوشنبه، ۱۰ آذر | روز تخفیف‌های اختصاصی آنلاین |
بخش ۲: تبارشناسی یک اصطلاح: ریشه‌های واقعی و بازاریابی «جمعه سیاه»
نام «بلک فرایدی» دارای تاریخی دوگانه است: یک ریشه واقعی مبتنی بر هرج و مرج و یک ریشه بازاریابی مبتنی بر سودآوری. درک این دوگانگی برای فهم کامل این پدیده ضروری است.
A. ریشه اول: هرج و مرج در فیلادلفیا (منشأ واقعی و منفی)
برخلاف تصور عمومی، این اصطلاح در ابتدا هیچ ارتباطی با سودآوری خرده‌فروشی نداشت. این نام در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ توسط افسران پلیس شهر فیلادلفیا در پنسیلوانیا ابداع شد.
پلیس از این اصطلاح برای توصیف هرج و مرج، آشوب و ترافیک سنگین وسایل نقلیه و پیاده‌روها استفاده می‌کرد. این آشفتگی ناشی از هجوم همزمان خریداران حومه شهر و گردشگرانی بود که برای شروع خریدهای تعطیلات به مرکز شهر می‌آمدند.
برای افسران پلیس، این روز "سیاه" بود، زیرا نه تنها نمی‌توانستند مرخصی بگیرند، بلکه مجبور بودند شیفت‌های کاری بسیار طولانی را برای مدیریت ترافیک، ازدحام جمعیت و افزایش دزدی از فروشگاه‌ها تحمل کنند.
B. ریشه دوم (بازآفرینی): نظریه حسابداری «از قرمز به سیاه» (اسطوره بازاریابی)
طبیعتاً، خرده‌فروشان از این نام با بار معنایی منفی بیزار بودند. در دهه ۱۹۸۰، صنعت خرده‌فروشی استراتژی خود را تغییر داد: به جای مبارزه با این نام، تصمیم گرفت آن را از نو معنا بخشد. آن‌ها با موفقیت یک روایت مثبت و جدید را ترویج کردند: نظریه حسابداری «از قرمز به سیاه».
بر اساس این نظریه، این روز، لحظه‌ای در سال است که کسب‌وکارها که در تمام طول سال «در قرمز» (in the red) یا در وضعیت ضرر مالی بودند، سرانجام با هجوم عظیم خریداران، به سوددهی می‌رسند و وارد محدوده «در سیاه» (in the black) می‌شوند. این روایت به رویه حسابداری سنتی اشاره دارد که در آن ضررها با جوهر قرمز و سودها با جوهر سیاه ثبت می‌شدند.
C. ریشه‌های پنهان: از رژه‌های شکرگزاری تا تغییر تقویم توسط روزولت
ریشه اقتصادی این پدیده حتی از نام آن قدیمی‌تر است. در سال ۱۹۳۹، که ایالات متحده هنوز درگیر رکود بزرگ بود، روز شکرگزاری در ۳۰ نوامبر قرار می‌گرفت و فصل خرید کریسمس را به شدت کوتاه می‌کرد. خرده‌فروشان به پرزیدنت فرانکلین دی. روزولت لابی کردند تا تاریخ شکرگزاری را تغییر دهد.
روزولت موافقت کرد و با یک فرمان اجرایی، روز شکرگزاری را یک هفته به جلو آورد تا فصل خرید طولانی‌تری ایجاد شود. کنگره آمریکا در سال ۱۹۴۱ با تصویب قانونی، چهارمین پنجشنبه نوامبر را به عنوان تاریخ رسمی تعیین کرد.
این واقعیت تاریخی نشان می‌دهد که فصل خرید بلک فرایدی، یک نیروی اقتصادی چنان قدرتمند است که به معنای واقعی کلمه تقویم فدرال ایالات متحده را برای تضمین سودآوری خود تغییر داد.
D. رد ریشه های نادرست و تمایز از دیگر "جمعه‌های سیاه"
-
افسانه برده‌داری: یک نظریه کاملاً بی‌اساس ادعا می‌کند این اصطلاح به فروش برده‌ها با تخفیف پس از روز شکرگزاری اشاره دارد. این نظریه هیچ پایه و اساس واقعی تاریخی ندارد و توسط مورخان رد شده است.
-
بحران‌های مالی: اصطلاح «جمعه سیاه» همچنین برای توصیف چندین فاجعه مالی (مانند سقوط بازار طلای ۱۸۶۹) استفاده شده است که کاملاً جداگانه هستند.
بخش ۳: بلک فرایدی در ایران: یک مفهوم با دو تاریخ متضاد
برای مخاطب ایرانی، اصطلاح «جمعه سیاه» بار معنایی دوگانه‌ای دارد که یکی ریشه در تاریخ معاصر ایران و دیگری ریشه در فرهنگ مصرف‌گرایی جهانی دارد.
A. نقطه تمایز حیاتی: «جمعه سیاه» ۱۷ شهریور ۱۳۵۷
در تاریخ مدرن ایران، اصطلاح «جمعه سیاه» (Black Friday) معنای بومی، سیاسی و عمیقاً تاریخی متفاوتی دارد. این اصطلاح به رویدادهای خونین ۸ سپتامبر ۱۹۷۸، مصادف با ۱۷ شهریور ۱۳۵۷، اشاره دارد.
در این روز، که بخشی از رویدادهای منجر به انقلاب ایران بود، نیروهای امنیتی در میدان ژاله تهران (میدان شهدا) به سوی تظاهرکنندگان آتش گشودند. این رویداد به عنوان یک «نقطه عطف» و «نقطه بازگشت‌ناپذیر» در انقلاب تلقی می‌شود که عملاً هرگونه «امید به مصالحه» را از بین برد.
این همپوشانی اسمی، وضعیتی پیچیده را در ایران ایجاد کرده است که در آن، استفاده تجاری از «جمعه سیاه» بر روی یک حافظه تاریخی حساس و دردناک پا می‌گذارد.
B. ورود پدیده تجاری: بومی‌سازی و «حراجمعه»
علی‌رغم این پیشینه، پدیده تجاری بلک فرایدی در دهه ۱۳۹۰ به طور جدی وارد بازار ایران شد. این رویداد در ایران، تقریباً به طور انحصاری یک پدیده آنلاین است. اصطلاح بومی‌سازی شده «حراجمعه» (Harajomeh)، برای اولین بار در سال ۱۳۹۴ توسط فروشگاه اینترنتی بامیلو معرفی شد. به دنبال آن، رقبای بزرگ مانند دیجی‌کالا نیز به این روند پیوستند.
یک تفاوت کلیدی در ایران، فاصله گرفتن از مدل تک‌روزه است. فروشگاه‌های ایرانی این رویداد را به یک «هفته سیاه» (Black Week) تبدیل کرده‌اند تا هم لجستیک را مدیریت کنند و هم از فروپاشی سرورها جلوگیری کنند.
C. انتقادات در ایران و ظهور «مشتری هوشمند»
پذیرش بلک فرایدی در ایران بدون انتقاد نبوده است:
-
عدم تطابق فرهنگی: منتقدان آن را تقلیدی کورکورانه از یک سنت غربی می‌دانند که ریشه فرهنگی در ایران ندارد و به ترویج «مصرف‌گرایی» و «نیاز کاذب» می‌پردازد.
-
تخفیف‌های جعلی (پاشنه آشیل): بزرگترین انتقاد، واقعی نبودن تخفیف‌ها است. بسیاری از فروشندگان متهم هستند که قیمت‌ها را به طور مصنوعی افزایش داده و سپس تخفیف‌های «جعلی» بر روی آن قیمت‌های متورم اعمال می‌کنند.
این عملکرد دوم، پیامد مهمی داشته است: تسریع بلوغ «مصرف‌کننده هوشمند ایرانی». این مصرف‌کننده، به جای تکیه بر تبلیغات هیجانی، به ابزارهای فناورانه مانند پلتفرم‌های مقایسه قیمت (ترب) و نمودارهای تاریخچه قیمت اتکا می‌کند تا تخفیف واقعی را از جعلی تشخیص دهد.
در نتیجه، بلک فرایدی در ایران، به یک «آزمون شفافیت سالانه» برای خرده‌فروشان تبدیل شده است.
تعهد های ورت به شفافیت: این دقیقاً همان فلسفه ای است که ما در های ورت (hiwert.com) بر اساس آن بنا شده ایم. ما به «مشتری هوشمند» احترام می‌گذاریم و در تمام طول سال، از جمله در بلک فرایدی، تعهد ما به ارائه قیمت های واقعی و صادقانه، اصل اساسی ماست. ما نیازی به افزایش قیمت های کاذب نداریم، زیرا اعتبار ما در های ورت، بزرگترین سرمایه ماست.
