سنت های عید نوروز در اقوام و شهرهای ایران: سفری به فرهنگ ایرانی!
با سنت‌های عید نوروز در شهرهای مختلف ایران و اقوام گوناگون آشنا شوید! از سفره هفت‌سین تا مراسم‌های خاص هر منطقه. برای سفری به فرهنگ غنی ایران، وبلاگ های ورت را بخوانید
نوروز فقط یه تعطیلات نیست، یه جشن عشقه، یه رستاخیز طبیعته، یه بهونه برای دور هم جمع شدن و دل شاد کردن! وقتی نوروز از راه می‌رسه، انگار یه جان تازه به رگ‌های زندگی می‌دَوه، همه جا رنگ و بوی تازگی می‌گیره، دل‌ها پر از امید و شادی میشه! اما می‌دونستی همین جشن دلنشین و ایرانی، تو هر شهر و دیار این مرز و بوم، یه جور خاص خودش جلوه می‌کنه؟ های‌ورت اینجاست تا تو رو به یه سفر هیجان‌انگیز ببره، سفری به دل سنت‌های نوروزی در شهرها و قوم‌های مختلف ایران‌زمین! بزن بریم داداشی، تا با هم رنگارنگی نوروز رو تماشا کنیم!
1. نوروز در تهران: پایتخت در تب و تاب بهار:
تهران، پایتخت شلوغ و پر هیاهوی ایران، در آستانه نوروز جامه بهار به تن می‌کنه. خیابان ولیعصر با درختان چنار کهنسال و تزئینات نوروزی، جلوه‌ای تماشایی به خود می‌گیره. تهرانی‌ها از هفته‌ها قبل از نوروز به خانه‌تکانی مشغول می‌شن و بازارها پر میشه از عطر گل و سبزه و ماهی قرمز. سفره‌های هفت سین در خونه‌ها برپا میشه و بوی سمنو و شیرینی‌های خانگی همه جا رو پر می‌کنه.
از جمله مهم‌ترین سنت‌های نوروزی در تهران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بازدید از مکان‌های تاریخی و گردشگری: تهرانی‌ها در تعطیلات نوروزی فرصت رو غنیمت می‌شمرن و به کاخ گلستان، موزه ملی ایران، برج میلاد و دیگر جاذبه‌های شهر سر می‌زنن.
گشت و گذار در پارک‌ها و فضاهای سبز: پارک ملت، پارک جمشیدیه، باغ فردوس و بوستان نهج‌البلاغه در نوروز پذیرای خانواده‌های تهرانی هستند که برای پیک‌نیک و استفاده از هوای بهاری به این مکان‌ها می‌آیند.
خرید از بازارهای نوروزی: بازارهای موقت نوروزی در نقاط مختلف شهر برپا می‌شن و انواع و اقسام اجناس نوروزی از جمله لباس، شیرینی، آجیل و صنایع دستی رو عرضه می‌کنن.
دید و بازدید نوروزی: دید و بازدید خانوادگی و صله رحم از مهم‌ترین سنت‌های نوروزی در تهران به شمار می‌رود و خانواده‌ها به دیدن بزرگترها و اقوام خود می‌روند.
نوروز در اصفهان: شهر نصف جهان در جشن بهار:
اصفهان، شهر زیبای نصف جهان، در نوروز جلوه‌ای دوچندان پیدا میکند. میدان نقش جهان با فواره‌های رنگارنگ، کاشی‌کاری‌های فیروزه‌ای و بوی بهار نارنج، هر بیننده‌ای را به وجد می‌آورد. اصفهانی‌ها که به مهمان‌نوازی معروفند، در نوروز پذیرای گردشگران زیادی از سراسر ایران و جهان هستند. رسم چیدن سفره هفت سین در اصفهان با سلیقه و ظرافت خاصی انجام میشود و شیرینی‌های سنتی اصفهان مثل گز و پولکی پای ثابت سفره‌های نوروزی هستند.
از سنت‌های ویژه نوروز در اصفهان می‌توان به این موارد اشاره کرد:
جشنواره نوروزی در میدان نقش جهان: هر ساله در ایام نوروز، جشنواره بزرگی در میدان نقش جهان برگزار میشود که شامل اجرای موسیقی سنتی، نمایش‌های آیینی، بازارهای صنایع دستی و غذاهای محلی است.
برگزاری آیین "گل‌غلتان": این آیین زیبا و منحصربه‌فرد در شهر میمه اصفهان برگزار میشود و در آن نوزادان تازه متولد شده را در گلبرگ‌های گل محمدی می‌غلتانند تا سلامتی و شادابی آن‌ها تضمین شود.
پخت سمنو و حلیم ویژه نوروز: در اصفهان پخت سمنو و حلیم به مناسبت نوروز رواج دارد و خانواده‌ها به صورت دسته جمعی به پخت این غذاهای نذری اقدام می‌کنند.
بازدید از باغ گل‌ها و باغ پرندگان: باغ گل‌های اصفهان و باغ پرندگان در فصل بهار به اوج زیبایی خود می‌رسند و در نوروز پذیرای گردشگران علاقه‌مند به طبیعت هستند.
3. نوروز در شیراز: شهر راز در انتظار بهار:
شیراز، شهر شاعران و باغ‌های دل‌انگیز، در نوروز رونقی دیگر می‌گیرد. باغ ارم، باغ عفیف‌آباد، نارنجستان قوام و دیگر باغ‌های تاریخی شیراز در فصل بهار به بهشت زمینی تبدیل می‌شوند و عطر بهار نارنج و گل‌های رنگارنگ در هوا می‌پچید. شیرازی‌ها که به خوش‌مشربی و خوش‌گذرانی معروفند، در نوروز به پیک‌نیک در طبیعت و تفریح و گردش مشغول می‌شوند. سفره هفت سین در شیراز معمولاً با تزئینات ساده و زیبا چیده میشود و غذاهای سنتی شیرازی مثل کلم پلو و قنبر پلوی شیرازی در سفره‌های نوروزی جای ویژه‌ای دارند.
سنت‌های نوروزی خاص شیراز عبارتند از:
جشن "بلبل‌خوانی": این جشن سنتی در باغ‌های شیراز برگزار میشود و در آن شاعران و خوانندگان محلی به اجرای برنامه می‌پردازند و به آمدن بهار و نوروز خوشامد می‌گویند.
برگزاری آیین "چهارشنبه سوری" به سبک شیرازی: شیرازی‌ها چهارشنبه سوری را با آتش‌بازی، ترقه‌بازی و پریدن از روی آتش جشن می‌گیرند، اما سعی می‌کنند از مواد محترقه خطرناک استفاده نکنند.
پخت رنگینک و مسقطی ویژه نوروز: رنگینک و مسقطی از شیرینی‌های سنتی شیراز هستند که به طور ویژه در نوروز پخته می‌شوند و در سفره‌های نوروزی جای می‌گیرند.
بازدید از حافظیه و سعدیه: حافظیه و سعدیه، آرامگاه شاعران نامدار شیراز، در نوروز پذیرای گردشگران و علاقه‌مندان به ادب و فرهنگ ایرانی هستند.
4. نوروز در کردستان: جشن بهار با آوای ساز و دهل:
کردستان، سرزمین کوهستان‌های سر به فلک کشیده و مردم مهمان‌نواز، نوروز را با شور و حرارت خاصی جشن می‌گیرند. کردها نوروز را "نوروز کوردی" می‌نامند و آن را به عنوان نماد آزادی، پیروزی و رستاخیز طبیعت گرامی می‌دارند. در کردستان جشن‌های نوروزی معمولاً به صورت جماعی و در فضاهای باز برگزار می‌شوند و رقص و پایکوبی کردی، آوازهای محلی و آتش‌بازی جزو جدایی‌ناپذیر این جشن‌ها هستند. سفره هفت سین در کردستان ممکن است متفاوت از سفره هفت سین مرکزی ایران باشد و بیشتر بر عناصر طبیعت و محصولات کشاورزی تاکید میشود.
سنت‌های نوروزی ویژه کردستان عبارتند از:
روشن کردن آتش بر فراز کوه‌ها: کردها در شب نوروز بر فراز کوه‌ها آتش روشن می‌کنند و این آیین را به عنوان نمادی از پیروزی نور بر تاریکی و آغاز سال نو جشن می‌گیرند.
رقص و پایکوبی کردی به همراه ساز و دهل: رقص کردی با لباس‌های رنگارنگ محلی در جشن‌های نوروزی کردستان جایگاه ویژه‌ای دارد و به عنوان نمادی از شادمانی و وحدت برگزار میشود.
پخت غذاهای محلی نوروزی: کردها در نوروز غذاهای محلی ویژه‌ای مانند کلانه، آش دوغ و بریانی کردی می‌پزند و در جشن‌ها و دورهمی‌های خانوادگی سرو می‌کنند.
برگزاری مسابقات و بازی‌های محلی: در جشن‌های نوروزی کردستان مسابقات و بازی‌های محلی مانند کشتی کردی، طناب‌کشی و مسابقات اسب‌سواری برگزار میشود و مردم به تفریح و سرگرمی می‌پردازند.
نوروز در ترکمن‌صحرا: جشن بهار با آیین‌های سنتی ترکمنی:
ترکمن‌صحرا، سرزمین اسب‌های اصیل ترکمن و مردمان سخت‌کوش، نوروز را با آیین‌ها و رسوم سنتی خود جشن می‌گیرند. ترکمن‌ها نوروز را "نوروز بایرام" می‌نامند و آن را به عنوان جشن آغاز سال نو و فصل بهار گرامی می‌دارند. در ترکمن‌صحرا جشن‌های نوروزی معمولاً با برگزاری مسابقات اسب‌دوانی، کشتی ترکمنی و بازی‌های محلی همراه است. سفره هفت سین در بین ترکمن‌ها رواج ندارد و بجای آن سفره‌ای به نام "سفره نوروزی" می‌چینند که شامل غذاهای سنتی ترکمنی، شیرینی‌ها و میوه‌ها است.
سنت‌های نوروزی خاص ترکمن‌صحرا عبارتند از:
برگزاری مسابقات اسب‌دوانی "بهاره بایرام": مسابقات اسب‌دوانی بهاره بایرام جزو مهم‌ترین جشن‌های نوروزی در ترکمن‌صحرا به شمار می‌رود و بهترین اسب‌های ترکمنی از سراسر منطقه در این مسابقات شرکت می‌کنند.
کشتی سنتی ترکمنی "گوراش": کشتی گوراش یکی دیگر از بازی‌های سنتی ترکمن‌هاست که در جشن‌های نوروزی برگزار میشود و پهلوانی و قدرت مردان ترکمن را به نمایش می‌گذارد.
پخت "نوروز کجه" و "سمنو ترکمنی": نوروز کجه نوعی آش سنتی ترکمنی است که با هفت نوع ماده غذایی پخته میشود و سمنو ترکمنی نیز با روش خاصی تهیه میشود و در سفره‌های نوروزی جای می‌گیرند.
برگزاری آیین "بهار بایرام" در گنبد کاووس: شهر گنبد کاووس در ایام نوروز میزبان جشن‌های بزرگ بهار بایرام است که شامل اجرای موسیقی ترکمنی، رقص‌های محلی، بازارهای صنایع دستی و غذاهای سنتی است.
جمع‌بندی های‌ورتهمینطور که دیدیم، نوروز در ایران فقط به یه شکل جشن گرفته نمی‌شه و هر شهر و قوم ایرانی، نوروز رو با رنگ و بوی خاص خودش جشن می‌گیره! های‌ورت امیدواره که این سفر کوتاه به دل سنت‌های نوروزی در شهرها و قوم‌های مختلف ایران‌زمین، به تو هم مثل من لذت بخش و الهام‌بخش بوده باشه! نوروزتون پیروز، هر روزتون نوروز!
