سکوت xAI: گزارش ایمنی هوش مصنوعی کجاست؟

وقتی غول‌های هوش مصنوعی در آزمون شفافیت مردود می‌شوند؛ سکوت xAI و ایلان ماسک

 

ایلان ماسک، کارآفرین جنجالی و بنیان‌گذار شرکت هوش مصنوعی xAI، بارها و بارها در مورد خطرات بالقوه و حتی "آخرالزمانی" هوش مصنوعی کنترل‌نشده هشدار داده و خواستار نظارت و مسئولیت‌پذیری بیشتر در توسعه این فناوری شده است. اما در چرخشی کنایه‌آمیز، به نظر می‌رسد شرکت خود او در عمل به تعهداتش در زمینه ایمنی و شفافیت، با چالش‌هایی مواجه است. همانطور که تک‌کرانچ (TechCrunch) به نقل از گروه دیده‌بان The Midas Project گزارش داده است، شرکت xAI از ضرب‌الاجل خودخواسته خود برای انتشار چارچوب نهایی ایمنی هوش مصنوعی‌اش، که در اجلاس هوش مصنوعی سئول وعده داده بود، تخطی کرده و تاکنون این گزارش مهم منتشر نشده است.

 

این "گزارش گمشده" در کنار سابقه نه چندان درخشان xAI و چت‌بات آن، Grok، در زمینه پایبندی به اصول ایمنی رایج، سوالات جدی و نگرانی‌های عمیقی را در مورد تعهد واقعی این شرکت (و شخص ایلان ماسک) به توسعه مسئولانه هوش مصنوعی ایجاد کرده است. آیا هشدارهای مکرر ماسک در مورد خطرات AI صرفاً جنبه نمایشی دارد؟ چرا xAI در ارائه شفافیت لازم در مورد رویکردهای ایمنی خود تعلل می‌کند؟ و این اتفاق چه پیامی برای صنعت هوش مصنوعی دارد که به سرعت در حال پیشرفت است اما گاهی به نظر می‌رسد ایمنی را فدای سرعت و رقابت می‌کند؟

 

های ورت (hiwert.com) در این مقاله جامع و تحلیلی، به بررسی دقیق ماجرای گزارش ایمنی منتشر نشده xAI، پیشینه و انتقادات وارد بر پیش‌نویس اولیه این چارچوب، سابقه بحث‌برانگیز چت‌بات Grok، زمینه گسترده‌تر تعهدات بین‌المللی در اجلاس سئول و پیامدهای این سکوت برای اعتماد عمومی و آینده توسعه ایمن هوش مصنوعی می‌پردازد.

 

 

تعهد در اجلاس هوش مصنوعی سئول و پیش‌نویسی پر از ابهام و سوال

برای درک اهمیت این گزارش منتشر نشده، باید به چند ماه قبل بازگردیم:

 

• اجلاس هوش مصنوعی سئول (فوریه ۲۰۲۵): وعده‌های بزرگ برای ایمنی AI در ماه فوریه، اجلاس هوش مصنوعی سئول با حضور رهبران جهانی، شرکت‌های بزرگ فناوری و متخصصان هوش مصنوعی برگزار شد. هدف اصلی این اجلاس، ایجاد یک چارچوب همکاری بین‌المللی برای توسعه ایمن و مسئولانه هوش مصنوعی بود. در این اجلاس، بسیاری از شرکت‌های پیشرو، از جمله xAI، اسنادی را امضا کردند که آن‌ها را به رعایت اصول ایمنی، شفافیت و کاهش خطرات احتمالی AI متعهد می‌کرد.

 

• انتشار پیش‌نویس ۸ صفحه‌ای چارچوب ایمنی xAI: گامی اولیه اما ناکافی در همان اجلاس سئول، xAI یک پیش‌نویس ۸ صفحه‌ای از چارچوب ایمنی هوش مصنوعی خود را منتشر کرد. این سند به طور کلی به اولویت‌ها و فلسفه ایمنی این شرکت، پروتکل‌های بنچمارکینگ و ملاحظات مربوط به استقرار مدل‌های هوش مصنوعی می‌پرداخت.

 

 

 

 

 

• انتقادات جدی از سوی گروه‌های دیده‌بان (مانند The Midas Project): با این حال، این پیش‌نویس به سرعت با انتقادات جدی از سوی گروه‌های ناظر و متخصصان ایمنی AI مواجه شد. پروژه میداس (The Midas Project)، یکی از این گروه‌های دیده‌بان، در تحلیل خود به نکات ضعف اساسی این پیش‌نویس اشاره کرد:

 

عدم پوشش مدل‌های فعلی و در حال توسعه: چارچوب پیشنهادی xAI تنها به مدل‌های آینده نامشخصی اشاره داشت که "در حال حاضر در دست توسعه نیستند." این یعنی مدل‌های فعلی یا آن‌هایی که به زودی عرضه می‌شوند (مانند نسخه‌های جدید Grok)، تحت پوشش این چارچوب قرار نمی‌گرفتند!

فقدان شفافیت در مورد کاهش ریسک: مهم‌تر از آن، پیش‌نویس xAI به طور واضح مشخص نمی‌کرد که این شرکت چگونه قصد دارد ریسک‌های بالقوه مدل‌های خود را شناسایی، ارزیابی و کاهش دهد – در حالی که این یکی از مؤلفه‌های اصلی سندی بود که خود xAI در اجلاس سئول امضا کرده بود.

 

 

• (H3) ضرب‌الاجل از دست رفته برای انتشار نسخه نهایی: ۱۰ می، بدون هیچ توضیحی! در همان پیش‌نویس ماه فوریه، xAI متعهد شده بود که نسخه بازبینی‌شده و نهایی سیاست ایمنی خود را "ظرف سه ماه" منتشر کند. این مهلت، ۱۰ می ۲۰۲۵ بود. اما این تاریخ آمد و رفت و هیچ گزارش نهایی یا حتی توضیحی از سوی کانال‌های رسمی xAI در مورد این تأخیر منتشر نشد. این سکوت، نگرانی‌ها را دوچندان کرده است.

 

 

 سابقه نه چندان درخشان xAI در پایبندی به اصول ایمنی رایج هوش مصنوعی

تعلل xAI در انتشار گزارش نهایی ایمنی، در کنار سابقه عملکرد این شرکت و چت‌بات آن، Grok، تصویر چندان مثبتی از تعهد آن‌ها به ایمنی رایج در صنعت AI ارائه نمی‌دهد:

 

•  تناقض آشکار: هشدارهای ایلان ماسک در برابر عملکرد xAI! ایلان ماسک همواره یکی از منتقدان سرسخت توسعه کنترل‌نشده هوش مصنوعی بوده و بارها در مورد "خطرات وجودی" آن برای بشریت هشدار داده است. اما به نظر می‌رسد این نگرانی‌ها در عملکردهای شرکت تحت مدیریت او، xAI، کمتر بازتاب یافته است. تک‌کرانچ به درستی اشاره می‌کند که xAI "دقیقاً به خاطر تعهدات قوی خود به ایمنی هوش مصنوعی (به معنای رایج آن) شناخته شده نیست."

 

 

• جنجال‌ها و حواشی چت‌بات Grok: چت‌بات Grok که به عنوان رقیبی برای ChatGPT و Gemini و با لحنی صریح‌تر و گاهی طنزآمیز معرفی شده، از همان ابتدا با حواشی مربوط به ایمنی و محتوا دست به گریبان بوده است:

  • تولید تصاویر نامناسب: یک گزارش اخیر فاش کرد که Grok در صورت درخواست کاربر، قادر به "برهنه کردن" تصاویر زنان (تولید تصاویر برهنه از روی عکس‌های پوشیده) بوده است! این یک نقص ایمنی بسیار جدی و نگران‌کننده محسوب می‌شود.
  • لحن تند و استفاده از ناسزا: Grok در مقایسه با چت‌بات‌های رقیب، به مراتب بی‌محاباتر و صریح‌تر عمل می‌کند و حتی در استفاده از کلمات توهین‌آمیز و ناسزا نیز محدودیت چندانی از خود نشان نمی‌دهد. این رویکرد "بدون سانسور" اگرچه ممکن است برای برخی جذاب باشد، اما با اصول ایمنی و مسئولیت‌پذیری رایج در توسعه چت‌بات‌ها فاصله زیادی دارد.

 

 

• (H4) رتبه ضعیف در ارزیابی‌های مستقل ایمنی: یک مطالعه اخیر توسط SaferAI (یک سازمان غیرانتفاعی با هدف بهبود پاسخگویی آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی) نشان داده است که xAI در میان همتایان خود، رتبه بسیار ضعیفی در زمینه ایمنی کسب کرده است. دلیل این رتبه پایین، "رویه‌های مدیریت ریسک بسیار ضعیف" در این شرکت عنوان شده است.

 

 

 

 نگاهی به زمینه گسترده‌تر صنعت هوش مصنوعی: آیا ایمنی، قربانی سرعت و رقابت می‌شود؟

متأسفانه، به نظر می‌رسد که کم‌توجهی به انتشار گزارش‌های دقیق ایمنی یا حتی "عجله" در تست‌های ایمنی، تنها به xAI محدود نمی‌شود و به یک روند نگران‌کننده‌تر در کل صنعت هوش مصنوعی اشاره دارد:

 

•  عجله در تست‌های ایمنی و تأخیر یا عدم انتشار گزارش‌ها توسط غول‌های دیگر: گزارش تک‌کرانچ اشاره می‌کند که رقبای xAI، از جمله گوگل و OpenAI نیز در ماه‌های اخیر به دلیل عجله در انجام تست‌های ایمنی مدل‌های جدید خود، یا تأخیر در انتشار گزارش‌های دقیق ایمنی (و گاهی حتی عدم انتشار کامل این گزارش‌ها) مورد انتقاد قرار گرفته‌اند. این نشان می‌دهد که فشار رقابت و تمایل به عرضه سریع‌تر مدل‌های قدرتمندتر، ممکن است ملاحظات ایمنی را به حاشیه رانده باشد.

 

•  نگرانی عمیق کارشناسان: قابلیت‌های بیشتر، خطرات بالقوه بیشتر، اما توجه کمتر به ایمنی؟ کارشناسان حوزه هوش مصنوعی به شدت نگرانند که این "کم‌اهمیت جلوه دادن ظاهری تلاش‌های ایمنی" درست در زمانی رخ می‌دهد که مدل‌های هوش مصنوعی بسیار تواناتر و در نتیجه، بالقوه خطرناک‌تر از هر زمان دیگری شده‌اند. این مسابقه برای دستیابی به عملکرد بهتر و قابلیت‌های جدیدتر، نباید به قیمت نادیده گرفتن اصول بنیادین ایمنی و مسئولیت‌پذیری تمام شود.

 

 

 

 

 

(H2) چرا شفافیت در گزارش‌های ایمنی هوش مصنوعی تا این حد حیاتی و ضروری است؟

عدم انتشار گزارش ایمنی توسط xAI یا سایر شرکت‌ها، تنها یک مسئله داخلی یا مربوط به روابط عمومی نیست، بلکه پیامدهای جدی‌تری دارد:

• (H4) ایجاد و حفظ اعتماد عمومی: هوش مصنوعی یک فناوری دگرگون‌کننده با پتانسیل عظیم برای خیر و شر است. برای اینکه جامعه بتواند با اطمینان از مزایای آن بهره‌مند شود، اعتماد عمومی به توسعه‌دهندگان و ایمنی محصولاتشان ضروری است. شفافیت در مورد ریسک‌ها، پروتکل‌های ایمنی و نتایج تست‌ها، سنگ بنای این اعتماد است.

 

• (H4) امکان ارزیابی مستقل و نظارت تخصصی: گزارش‌های دقیق و فنی ایمنی به محققان مستقل، گروه‌های دیده‌بان (مانند The Midas Project و SaferAI) و نهادهای نظارتی اجازه می‌دهد تا ادعاهای شرکت‌ها را راستی‌آزمایی کرده، نقاط ضعف احتمالی را شناسایی کنند و در صورت لزوم، هشدارهای لازم را ارائه دهند. بدون این شفافیت، ارزیابی مستقل تقریباً غیرممکن است.

 

• (H4) پیشگیری از آسیب‌های گسترده و جبران‌ناپذیر احتمالی: گفتگوی باز و صادقانه در مورد خطرات و چالش‌های ایمنی هوش مصنوعی، به پیش‌بینی، پیشگیری و کاهش آسیب‌های بالقوه پیش از استقرار گسترده این فناوری‌ها کمک می‌کند. پنهان‌کاری یا کم‌اهمیت جلوه دادن ریسک‌ها، می‌تواند منجر به فجایعی شود که جبران آن‌ها دشوار یا غیرممکن باشد.

 

 

پیامدهای عدم انتشار گزارش xAI و آینده نامشخص (و شاید نگران‌کننده) این شرکت

سکوت xAI در مورد گزارش ایمنی نهایی خود، می‌تواند پیامدهای مختلفی داشته باشد:

 

تشدید نگرانی‌ها در مورد تعهد واقعی xAI و ایلان ماسک به ایمنی هوش مصنوعی.

افزایش فشار عمومی و رسانه‌ای بر ایلان ماسک برای همسو کردن گفتار و عمل خود در زمینه خطرات AI.

تأثیر منفی بر اعتبار و جایگاه xAI در رقابت با سایر آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی که حداقل در ظاهر، تلاش بیشتری برای شفافیت (هرچند گاهی ناکافی) از خود نشان می‌دهচ্ছেন.

احتمال تقویت زمزمه‌ها برای اعمال نظارت و قوانین سخت‌گیرانه‌تر از سوی دولت‌ها بر روی شرکت‌های توسعه‌دهنده هوش مصنوعی، به خصوص آن‌هایی که سابقه شفافیت کمتری دارند.

 

 

xAI در آزمون دشوار ایمنی و شفافیت؛ وقتی وعده‌ها با سکوت پاسخ داده می‌شوند | های ورت

عدم پایبندی xAI به ضرب‌الاجل خودخواسته برای انتشار گزارش نهایی ایمنی، آن هم در شرایطی که چت‌بات Grok با انتقادات جدی در زمینه ایمنی مواجه است و بنیان‌گذار آن، ایلان ماسک، همواره از خطرات هوش مصنوعی سخن می‌گوید، یک سیگنال نگران‌کننده برای جامعه جهانی هوش مصنوعی است. این اتفاق، نمونه‌ای بارز از شکاف بالقوه بین تعهدات اعلام شده در زمینه ایمنی و عملکرد واقعی شرکت‌ها در این صنعت پرشتاب و رقابتی است.

در حالی که تمام نگاه‌ها به پیشرفت‌های خیره‌کننده هوش مصنوعی دوخته شده، نباید فراموش کرد که ایمنی، اخلاق و مسئولیت‌پذیری، ارکان جدایی‌ناپذیر توسعه پایدار این فناوری هستند. سکوت و عدم شفافیت، تنها به بی‌اعتمادی و افزایش نگرانی‌ها دامن می‌زند. جامعه جهانی حق دارد بداند که شرکت‌هایی مانند xAI که در حال ساخت قدرتمندترین ابزارهای تاریخ بشریت هستند، تا چه حد به ایمنی کاربران و آینده انسان اهمیت می‌دهند.